به نقل از «تسنیم»

تقدیس فقر در سینمای ایران به روایت منتقدان

تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۸۳۶۰۶

نشست «بازنمایی طبقه فرودست در سینمای ایران» در سالن سیف‌الله داد خانه سینما برگزار شد. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، در این نشست که به همت انجمن صنفی منتقدان و نویسندگان آثار سینمایی و با همکاری انجمن علمی مطالعات فرهنگی و رسانه دانشگاه علامه طباطبایی ترتیب داده شده بود، آرش حیدری (جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ) و سعید قطبی‌زاده (منتقد سینما) به بیان نظرات خود پرداختند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حیدری در خصوص کیفیت بازنمایی طبقه فرودست در سینمای ایران اظهار داشت: «مجموعه فیلم‌هایی که در سینمای ایران در دهه نود تحت عنوان سینمای اجتماعی ساخته شدند، عموماً ساخته‌هایی از جنس گزارش‌ خبری بودند. تا میانه‌های دهه هشتاد، تصویر غالب از طبقه فرودست در آثاری به نمایش در می‌آمد که فقر را تقدیس می‌کرد. مهم‌ترین نماینده‌های این دسته، فیلم‌های مجید مجیدی بودند که فقیر همزمان که از نظر اقتصادی در قوس نزولی است، ذیل ایده‌های استعلایی در قوس صعود قرار دارد. نوعی فقر عرفانی که در ذیل یک دلالت معنایی جنبه تصویری پیدا می‌کند»

حیدری ادامه داد: از انتهای دهه هشتاد به این سو با وقوع تحولات اقتصادی پی در پی، نظام قصه‌گویی درباره فقرا وارد یک صورت‌بندی جدید می‌شود. با تغییرات طبقاتی، سازندگان آثار هنری دیگر مواجهه مستقیمی با فقرا ندارند و نمی‌توانند مسئله آنان را بشناسند. بنابراین نگاه فیلمسازان به فقیر، اصطلاحا نگاهی "از پشت شیشه ماشین" است. از اینجاست که فقر و فقیر نمی‌تواند وارد نظام بازنمایی شود، مگر اینکه به یک امر اگزوتیک قلاب شود تا برای مای غیرفقیر تماشایی شود. این‌جاست که فقیر دور می‌شود. نمی‌توانیم قصه‌ی خود فقیر را بشنویم و فقر تنها زمانی برایمان جذاب است که به یک موقعیت یا امر خارق‌العاده گره بخورد.

سعید قطبی‌زاده نیز در خصوص تعلق ارتباط طبقه فرودست به سینمای رئالیستی بیان داشت: «اساساً آبشخور سینمای اجتماعی، سینمای رئالیستی است. حتی در کمدی‌ها نیز بخش عمده‌ای از آثار باستر کیتون و چارلی چاپلین رئالیستی هستند. در سینمای کشورهای دیگر نیز از شوروی تا ایتالیا این یک امر ناگزیر بود. در سینمای اجتماعی که امروز در دنیا به عنوان یک شیوه فیلمسازی مطرح است، مکان و زمان و موضوع فیلم‌ها اموری کاملاً متعین‌اند.

وی خاطرنشان کرد: سینمای رئالیستی مادامی که دلیل محکم داشته نیاز جامعه است و مورداستقبال قرار می‌گیرد. در غیر این‌صورت سینمای اصبل و پایداری نخواهد بود. مثلا وقتی درباره بحران اقتصادی دهه سی در آمریکا صحبت می‌کنیم، یک بحران بزرگ بود که مردم آمریکا با همه وجود آن را تجربه می‌کردند و طبیعتا سینما باید بازنمایی مناسبی از آن در تولیداتش ارائه می‌داد. اما در ایران شرایط اقتصادی با همه تاثیراتش، آن‌قدر وخیم و دردناک نبود که بخواهیم نود درصد فیلم‌هایمان را در این موضوع بسازیم.

قطبی‌زاده درباره نحوه انعکاس فقر در سینمای ایران اظهار داشت: «در سینمای شوروی به عنوان مثال میان وضعیت زندگی خود ژیگا ورتوف و ساخته‌هایش نوعی رابطه نزدیک و آیینه‌وار برقرار بود و از همین روست که تصویر ارائه شده از جامعه در آن فیلم‌ها صادقانه است و فیلمسازی پاسخ او و دیگرانی چون روبرتو روسلینی و رابرت فلاهرتی بود به شرایطی که در ان زندگی می‌کردند. امروز اما اوضاع در ایران کاملا دگرگون است. فیلمساز مرفه درباره فقر فیلم می‌سازد. این فی‌نفسه اشکالی ندارد و من نمی‌گویم آدم‌ها الزاما باید فقیر باشند تا بتوانند درباره فقر فیلم بسازند. اما کاملاً می‌توان دید که کیفیت انعکاس تصویر فقر در آثار ایرانی تا چه اندازه خیال پردازانه است.

او افزود: نمونه خوب این مسئله، داریوش مهرجویی است. او در دوران اوج فیلمسازی خود، شناخت مناسبی از طبقات اجتماعی ایران داشت. برای همین تصویری که از فقر در فیلم‌هایی چوون اجاره‌نشین‌ها و بانو ارائه شده، تصویری نزدیک به واقعیت است. مسئله دیگر رویکرد و رهیافت است. تقدیس فقر که در دهه های شصت و هفتاد رایج بود، رویکردی پوپولیستی بود که از یک خوانش مارکسیستی می‌آمد و ریشه‌هایش را می‌توان تا ادبیات ایران در دهه چهل نیز رهگیری کرد.

در ادامه حاضرین جلسه به طرح پرسش از میهمانان پرداختند و سخنرانان به سوالات طرح شده پاسخ دادند. 

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: سینمای ایران سینمای ایران سینمای ایران طبقه فرودست فیلم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۸۳۶۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پرمخاطب‌ترین فیلم هنر و تجربه معرفی شد

مستند «ایساتیس» به کارگردانی علیرضا دهقان و تهیه‌کنندگی راحیل صحرایی و علیرضا دهقان بعد از موفقیت در جشنواره‌های داخلی و خارجی از زمستان ۱۴۰۲ در سینماهای منتخب گروه سینمایی هنر و تجربه در تهران و شهرستان‌ها به اکران عمومی درآمد و بر اساس آمار سامانه فروش فیلم‌های سینمای ایران «سمفا»، با بیش از ده هزار مخاطب اکنون عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم این گروه را از آن خود کرده و رضایت مخاطبان و منتقدان را همراه دارد.

«مسعود فروتن» این فیلم را با فیلم «باد صبا» مقایسه کرد و کارگردانی این فیلم را ستود. «دکتر اصغر دادبه» چهره ماندگار ادبیات و فلسفه محتوای مطرح شده از فیلم را از جمله موارد مهم در لیست نجات فرهنگ ایران در طول تاریخ دانستند. «دکتر جوادیان» رییس مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی به عنوان مرجع معتبر در موضوع روایت شده در فیلم از تحقیق این فیلم و مستندات آن اعلام رضایت کردند. «رضا صائمی» منتقد سینما و فعال فرهنگی در فصلنامه سینما حقیقت به بررسی نوع روایت فیلم پرداخته و به استفاده از المان‌های آب، باد، خاک و آتش برای روایت داستان اشاره کرده است و تلاش فیلمساز را در معرفی یک شهر توسط این فیلم را پلی برای معرفی جهان دانسته است. مجله فیلم در یادداشتی به ترکیب تیم سازنده فیلم اشاره کرده است و نویسنده، اعتبار، سابقه و تبحر این گروه و انتخاب صحیح کارگردان و تهیه‌کننده فیلم را از نکات مهم و قابل توجه این مستند دانسته است.

«ایساتیس» پیش از این در جشنواره سینماحقیقت و جشنواره بین‌المللی فیلم شهر، جشنواره جهانی فیلم فجر و جشن مستقل سینمای مستند ایران به نمایش درآمده است و موفق به کسب جایزه ویژه دبیر جشنواره سینماحقیقت، تندیس بهترین مستند بلند در بخش بین‌الملل جشنواره شهر و تندیس موسیقی از جشن مستقل سینمای مستند شده است. این فیلم همچنین در جشنواره‌های خارجی از جمله جشنواره فیلم مستند مسکو، جشنواره اوشن سیتی امریکا، کازان روسیه، جشنواره سبز مونتنگرو، جشنواره مستند ازمیر و... شرکت کرده و جوایزی از جمله جایزه بهترین فیلم جشنواره اوشن سیتی، جایزه بهترین فیلم جشنواره مونته نگرو را کسب کرده است.

موفقیت مهم و ارزشمند این فیلم اکران موفق و پرمخاطب در شهرستان‌هاست که بعد از موفقیت مستندهایی مانند «در جستجوی فریده» به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی، «کاپیتان من» به کارگردانی سیاوش صفاریان‌پور و همچنین فیلم‌های سینمایی «مقیمان ناکجا» به کارگردانی شهاب حسینی، «پوست» به کارگردانی بهمن و بهرام ارک و مجموعه فیلم‌های کوتاه «اتاق فرار»، «یک سانس چند رویا» و «فیلم کوتاه ژانر وحشت» نوید موفقیت و گسترش سینمای متفکر ایران را در سراسر کشور و برای مخاطبان گسترده‌ای در شهرهای مختلف به ارمغان می‌آورد.

امکان اکران برابر و عدالت در نمایش‌های سینمایی در تهران و استان‌ها باعث افزایش آمار مخاطبان فیلم‌های سینمای هنر و تجربه شده است که مانند نمونه‌های مشابه در سینمای جهان با وجود آمار کمتر مخاطب نسبت به سینمای بدنه وظیفه تأمین محتوا برای مخاطبان حرفه‌ای و علاقه‌مندان جدی سینما را دارد و در زمان اکران تمرکز بر تبلیغات گسترده و بازاریابی‌های رایج را ندارد.

داستان فیلم مستند «ایساتیس» به معرفی قنات‌ها و تاریخچه آن در استان یزد است و به این بهانه قسمت مهمی از تاریخ این استان کهن ایران را بازگو می‌کند و صدایی است شاعرانه و قصه‌گو که تا به حال ناشنیده مانده است. تدوین این فیلم توسط «بهمن کیارستمی» و «پویا پارسامقام» صورت گرفته و فیلمبرداری آن به عهده «مهدی آزادی» از فیلمبرداران نام آشنا و برنده جایزه معتبر و مهم «قورباغه طلایی» جشنواره کمرایمیج بوده است. داستان فیلم با صدای روان و آشنای «ابوالحسن تهامی‌نژاد»، «نصرالله مدقالچی»، «زهره شکوفنده» و «مریم شیرزاد» روایت می‌شود.

گروه سینمایی هنر و تجربه در سال‌های اخیر موفق به گسترش دامنه مخاطبان خود در سراسر ایران شده است. این گروه در حال حاضر دارای سانس‌های ثابت و مستمر در شهرستان‌هاست و کلیه فیلم‌های نمایش داده شده این گروه روزهای چهارشنبه به صورت متمرکز و در طی هفته به شکل تک سانس به نمایش در می‌آیند. همچنین تمام فیلم ها امکان اکران در سانس‌های ویژه و تک سانس در شهرهایی که توسط مخاطبین و علاقه‌مندان و عوامل فیلم و سینماها درخواست داده شود را خواهد داشت.

برای دسترسی به برنامه نمایش فیلم مستند ایساتیس و دیگر فیلم‌های هنر و تجربه و همچنین اطلاع از برنامه‌های جنبی به سایت این گروه به آدرس هنر و تجربه و صفحه‌های هنر و تجربه در شبکه‌های اجتماعی مراجعه کنید.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سینما و تئاتر